Σύμφωνα με την εγκύκλιο του Υπουργείου Παιδείας, σήμερα στο σχολείο μας πραγματοποιήθηκε δίωρο αφιέρωμα για την Ημέρα Μνήμης του Ολοκαυτώματος με προτεινόμενο θέμα «Το Ολοκαύτωμα και οι Έλληνες Εβραίοι». Σκοπός της εκδήλωσης ήταν η ενημέρωση των μαθητών για το Ολοκαύτωμα. Την πρώτη ώρα έγιναν δραστηριότητες, συζήτηση και προσέγγιση αποσπάσματος π.χ. Το ημερολόγιο της Άννας Φράνκ. Τη δεύτερη ώρα προβλήθηκαν διάφορα αποσπάσματα με αντιπροσωπευτικά βίντεο για το κλίμα της εποχής του Β΄Παγκόσμιου πολέμου, τη ναζιστική ιδελολογία, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης με έμφαση στο μεγαλύτερο στρατόπεδο της εποχής το Άουσβιτς. Μετά την προβολή ακολούθησε συζήτηση με τα παιδιά.
Στη διάρκεια του Ολοκαυτώματος, της μεγαλύτερης γενοκτονίας στην παγκόσμια ιστορία, υπολογίζεται ότι μόνο στα στρατόπεδα εξολόθρευσης θανατώθηκαν, με τουφεκισμό, καταναγκαστική εργασία, απαγχονισμό και δηλητηριώδη αέρια περίπου τρία εκατομμύρια Εβραίων. Το σύνολο των Εβραίων που θανατώθηκαν από την άνοδο του Ναζιστικού Κόμματος στην εξουσία μέχρι την κατάρρευσή του ανέρχεται σε έξι περίπου εκατομμύρια. Οι πρακτικές εξόντωσης των Ναζί δεν εξαντλήθηκαν στους Εβραίους. Το στρατόπεδο του Κέλμνο λειτουργούσε ως κέντρο εξολόθρευσης των Ρομά. Σε όλα τα στρατόπεδα εξόντωσης άρχισε, επίσης, και συστηματική εξολόθρευση των ομοφυλοφίλων ανδρών και γυναικών, των πολιτικών κρατουμένων, κυρίως κομουνιστών, αιχμαλώτων πολέμου, κατά κύριο λόγο από τη Ρωσία, Μαρτύρων του Ιεχωβά και άλλων.
Αμέσως μετά το Ολοκαύτωμα εμφανίζεται η δικονομική έννοια του εγκλήματος κατά της ανθρωπότητας. Μερικοί από τους πιο υψηλόβαθμους Ναζί δικάστηκαν στις Δίκες της Νυρεμβέργης, όπου προήδρευαν δικαστές των Συμμάχων και ήταν το πρώτο διεθνές δικαστήριο του είδους του.
Συνολικά 5.025 Ναζί εγκληματίες καταδικάστηκαν από το 1945 έως το 1949 στους αμερικανικούς, βρετανικούς και γαλλικούς τομείς της Γερμανίας. Άλλες δίκες έγιναν στις χώρες των κατηγορούμενων. Ορισμένοι από αυτούς, ωστόσο, κατάφεραν αν διαφύγουν από κάθε δίωξη.
" Η τραγωδία του Ολοκαυτώματος δεν μπορεί να ξεγραφτεί. Πρέπει να τη θυμόμαστε με ντροπή και φρίκη, όσο υπάρχει ανθρώπινη μνήμη.
Μόνο κρατώντας τη μνήμη μας ζωντανή θα μπορέσουμε να αποτίσουμε τον δέοντα φόρο τιμής στα θύματα. Εκατομμύρια αθώοι Εβραίοι αλλά και μέλη άλλων μειονοτήτων σφαγιάστηκαν με τον πιο βάρβαρο τρόπο που κάποιος θα μπορούσε να διανοηθεί.
Δεν πρέπει ποτέ να λησμονήσουμε εκείνους τους άνδρες, τις γυναίκες και τα παιδιά, το μαρτύριό τους.
Διατηρώντας τη μνήμη ζωντανή, αποδοκιμάζουμε εκείνους που ισχυρίζονται ότι το Ολοκαύτωμα δεν συνέβη ποτέ ή ότι έχει μεγαλοποιηθεί.
Η άρνηση του Ολοκαυτώματος είναι έργο μισαλλόδοξων. Οφείλουμε να απορρίπτουμε τους ψευδείς ισχυρισμούς τους, από οποιονδήποτε και οποτεδήποτε αυτοί ακούγονται.
Η διατήρηση της μνήμης αποτελεί επίσης ασπίδα προστασίας για το μέλλον. Η άβυσσος των ναζιστικών στρατοπέδων θανάτου ξεκίνησε με το μίσος, την προκατάληψη και τον αντισημιτισμό, γεγονός που μας υπενθυμίζει ότι πρέπει να είμαστε πάντα σε επαγρύπνηση για νέα προειδοποιητικά σημάδια.
Καθώς το Ολοκαύτωμα απομακρύνεται στο χρόνο και ο αριθμός των επιζώντων λιγοστεύει, επαφίεται σε εμάς - τη σημερινή γενιά - να κρατήσουμε τη δάδα της μνήμης αναμμένη, να κρατήσουμε ψηλά τον αγώνα για ανθρώπινη αξιοπρέπεια.
Τα Ηνωμένα Έθνη ιδρύθηκαν ως μια αντίδραση στη φρίκη του Δεύτερου Παγκόσμιου Πόλεμου. Εν τούτοις, η διεθνής κοινότητα, πάρα πολύ συχνά απέτυχε να ορθώσει το ανάστημά της μπροστά σε μαζικές ωμότητες. Τα τελευταία χρόνια, έχουμε κάνει σημαντικά βήματα προς τη βελτίωση αυτής της προϊστορίας, όπως με την ίδρυση του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου και τη συμφωνία για την Συλλογική Ευθύνη Προστασίας.
Το θέμα της σημερινής Διεθνούς Ημέρας Μνήμης, είναι « Η Μνήμη και το Μετά». Με αυτό το πνεύμα, ας καταβάλουμε ακόμα μεγαλύτερες προσπάθειες για να αποτρέψουμε στο μέλλον γενοκτονίες και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας."
(Μήνυμα του Κόφι 'Αναν, Γενικού Γραμματέα ΟΗΕ )
Απόσπασμα από το Ημερολόγιο της Άννας Φρανκ
Σκέψεις ενός παιδιού για τον πόλεμο
Στη διάρκεια του Δεύτερου Παγκόσμιου πολέμου, η 12χρονη Eβραία Άννα Φρανκ έγραφε τις σκέψεις της στο ημερολόγιό της, ενώ κρυβόταν από τους Γερμανούς κατακτητές.
Τετάρτη 3 Μαρτίου 1944
Είναι μια φοβερή εποχή. Γύρω λυσσομανάει ο πόλεμος και κανένας δε γνωρίζει αν θα είναι ζωντανός την άλλη μέρα. Θυμάμαι που ζούσαμε όλοι μαζί στην πόλη και περιμέναμε από στιγμή σε στιγμή να την αδειάσουν ή να φύγουμε. Οι μέρες μας ήταν γεμάτες κανονιές και πυροβολισμούς και τις νύχτες μυστηριώδεις ήχοι έρχονταν από τα βάθη. Αυτό συνεχίστηκε έτσι καμιά βδομάδα, ώσπου ένα βράδυ μάς σκέπασε μια νύχτα που κρατάει ακόμη και σήμερα.
Θυμάμαι σαν τώρα εκείνη τη στιγμή. Πρέπει να ήταν αργά το βράδυ, όταν ακούστηκαν ξαφνικά τρομερές εκρήξεις. Το βάλαμε στα πόδια όσο πιο γρήγορα μπορούσαμε. Παντού γύρω μας έτρεχαν άνθρωποι που φώναζαν. Τα σπίτια καίγονταν, έτσι ώστε όλα τα πράγματα φαίνονταν πυρωμένα και κόκκινα. Δεν είναι δυνατό να πω πόση ώρα έτρεχα έτσι, πάντα με την εικόνα των σπιτιών που καίγονταν, των προσώπων που ούρλιαζαν παραμορφωμένα μπρος στα μάτια μου.
Συνέχεια αναρωτιόμαστε απελπισμένα: «Γιατί πρέπει να γίνεται ο πόλεμος; Γιατί οι άνθρωποι δεν μπορούν να ζήσουν ειρηνικά; Γιατί όλη αυτή η καταστροφή;». Στο ερώτημα αυτό δεν είναι εύκολο να βρούμε απάντηση. Αλήθεια, γιατί φτιάχνουν ολοένα μεγαλύτερα αεροπλάνα με όλο και πιο βαριές βόμβες, ενώ την ίδια στιγμή χτίζουν τα κατεστραμμένα σπίτια; Γιατί σπαταλούν δισεκατομμύρια κάθε μέρα για τον πόλεμο, ενώ φαίνεται ότι δεν υπάρχει ούτε μια δεκάρα διαθέσιμη για τα φάρμακα, τους φτωχούς και τους καλλιτέχνες; Γιατί υπάρχουν άνθρωποι που πεινούν, ενώ σε άλλα μέρη της γης έχουν τόσα τρόφιμα που τα αφήνουν να σαπίζουν; Μήπως οι άνθρωποι είναι τρελοί;
Δεν μπορώ να πιστέψω ότι υπεύθυνοι για τον πόλεμο είναι μόνο οι ισχυροί, οι πλούσιοι και οι πολιτικοί. Όχι, και οι απλοί άνθρωποι μπορεί να θέλουν τον πόλεμο, αλλιώς οι λαοί θα είχαν επαναστατήσει προ πολλού. Είναι το ένστικτο της καταστροφής που οδηγεί τους ανθρώπους στον πόλεμο, κι αν όλο το ανθρώπινο γένος, χωρίς εξαίρεση, δεν αλλάξει, οι πόλεμοι δεν πρόκειται να σταματήσουν. Οι πολιτισμοί θα καταστρέφονται, ό,τι ωραίο χτίζεται θα γκρεμίζεται και η ανθρωπότητα θα αρχίζει ξανά και ξανά από την αρχή.
Έχω νιώσει πολλές φορές παγιδευμένη αλλά ποτέ απελπισμένη. Στο ημερολόγιό μου μιλάω για τις στερήσεις σαν να πρόκειται για κάτι διασκεδαστικό. Έχω πάρει την απόφαση να ζήσω μια ενδιαφέρουσα ζωή, διαφορετική από τη ζωή του απλού κοριτσιού και, αργότερα, από τη ζωή της απλής νοικοκυράς. Είμαι νέα και δυνατή. Είναι ανάγκη να επιβιώσω και αρνούμαι να κλαίω όλη την ώρα. Κάθε μέρα ωριμάζω εσωτερικά και αισθάνομαι την ειρήνη να πλησιάζει.
Tο ημερολόγιο της Άννας Φρανκ, εκδ. Zαχαρόπουλος, Aθήνα, 1983 (διασκευή)
Η ΜΠΑΛΑΝΤΑ ΤΟΥ ΜΑΟΥΤΧΑΟΥΖΕΝ
Στίχοι: Ιάκωβος Καμπανέλης
Mουσική :Μίκης Θεοδωράκης
Τραγουδά η Μαρία Φαραντούρη
Τι ωραία που είν' η αγάπη μου
με το καθημερνό της φόρεμα κι ένα χτενάκι στα μαλλιά.
Κανείς δεν ήξερε πως είναι τόσο ωραία.
Κοπέλες του Άουσβιτς, του Νταχάου κοπέλες,
μην είδατε την αγάπη μου;
Την είδαμε σε μακρινό ταξίδι,
δεν είχε πιά το φόρεμά της ούτε χτενάκι στα μαλλιά.
Τι ωραία που είν' η αγάπη μου,
η χαϊδεμένη από τη μάνα της
και τ' αδελφού της τα φιλιά.
Κανείς δεν ήξερε πως είναι τόσο ωραία.
Κοπέλες του Μαουτχάουζεν,
κοπέλες του Μπέλσεν,
μην είδατε την αγάπη μου;
Την είδαμε στην παγερή πλατεία
μ' ένα αριθμό στο άσπρο της το χέρι,
με κίτρινο άστρο στην καρδιά.
Τι ωραία που είν' η αγάπη μου,
η χαϊδεμένη από τη μάνα της
και τ' αδελφού της τα φιλιά.
Κανείς δεν ήξερε πως είναι τόσο ωραία.